Een studie naar non-verbale synchroniciteit in relatietherapie door observatie van impliciet synchrone houdingen en bewegingen

Samenvatting In de psychotherapie is er sprake van een groeiende belangstelling voor non-verbale synchroniciteit (onderlinge afstemming in houding of beweging). Onderzoek heeft uitgewezen dat dit fenomeen verband houdt met de therapeutische alliantie en met het resultaat van de therapie. In de context van relatietherapie is onderzoek op dit gebied nog zeer schaars. De hier gepresenteerde casestudie bestaat uit een gedetailleerde analyse van het therapeutisch proces van één koppel en uit de ontwikkeling van een codeersysteem waarmee synchroniciteit in houding en beweging in kaart kan worden gebracht. Uit de studie blijkt dat er een complex verband bestaat tussen non-verbale synchroniciteit en de therapeutische alliantie. Bij alle twee is in de loop van het therapeutisch proces een wisselend verloop te zien. In de context van relatietherapie blijkt non-verbale synchroniciteit niet alleen van invloed te zijn op de actoren, maar ook op degenen die het waarnemen. In een van de onderzochte sessies vindt vrijwel alle synchroniciteit plaats tussen de vrouwelijke cliënt en een van de therapeuten, terwijl iedereen behalve de vrouwelijke cliënt de werkrelatie minder sterk vindt. Er zijn in deze casus twee therapeuten tegelijkertijd aanwezig, en hun onderlinge synchroniciteit blijkt van belang voor het oordeel van de mannelijke cliënt over de werkrelatie: hoe meer synchroniciteit er is tussen de therapeuten, hoe sterker deze cliënt de werkrelatie beoordeelt. Ook opmerkelijk is dat non-verbale synchroniciteit tussen de beide therapeuten het meest voorkomt in sessies die volgen op een sessie met een zwakkere alliantie, alsof de twee therapeuten zich onbewust inspannen om de werkrelatie te versterken. Om de bevindingen te illustreren, is in dit artikel een korte episode uit de registratie van één sessie opgenomen. Het ontwikkelde codeerschema maakt het mogelijk om non-verbale synchroniciteit (in houding en beweging) te bestuderen in het kader van relatietherapie en om de resultaten daarvan te vergelijken met andere gegevens uit de sessies, mits deze voorzien zijn van een exacte tijdsregistratie. Er is aanvullend onderzoek nodig om deze methode te valideren.