Marmara Denizi’nin Geçirdiği Biyojeokimyasal Değişimler Bağlamında 2021 Müsilaj Patlaması, Güncel Baskılar ve Çözüm Önerileri

ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün son 40 yılda R/V Bilim-2 gemisi ile topladığı veriler Marmara Denizi’nin organik madde ve besin tuzları açısından giderek zenginleştiği ve oksijen azlığı (hipoksia) çekmeye başladığını göstermiştir. Marmara Denizi’nin iki tabakalı sistemini oluşturan üst 25-30 metredeki Karadeniz ve altındaki Akdeniz kaynaklı sular, oşinografide haloklin adı verilen keskin bir tuzluluk geçişi ile ayrılmıştır. Haloklin altı sularda özellikle Doğu Marmara›da ciddi hipoksia görülmekte ve artan azot ve fosfor tuzu girdileri ile Marmara Denizi aşırı üretkenlik- ötrofikasyon baskısı çekmektedir. 2021 yılındaki müsilaj patlamasının da temel nedeni Marmara Denizi’nin bu yeni biyojeokimyasal durumu sayılmalıdır. ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü koordinasyonunda T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı desteği ile yürütülen MARMOD projesi (2017-devam) ile Marmara besin bütçesinde en büyük payın sıra ile yayılı yükler, noktasal deşarjlar ve Karadeniz suyu olduğu sonucuna varılmıştır. MARMOD modelleme sonuçlarına göre karasal girdilerde en az yüzde 40’lık bir azot-fosfor yükü azalımı ile sistem hipoksia eşiğini en az 5-6 yılda aşabilir. Bir başka deyişle, son derece kırılgan bir ekosistem durumuna gelen Marmara Denizi için geriye dönüş mümkündür. Bu nedenle beklenmeden tüm kaynaklarda en güçlü efor ile yük azaltım önlemleri alınmalı ve denize ek besin yükü getirecek her türlü yeni uygulamadan kaçınılmalıdır.