Genomy mitochondrialne – jedność i różnorodność

The emergence of mitochondria was one of the most important events in the history of life on Earth. The engulfed bacterial cell, transformed into a mitochondrion, retained its genome, which then underwent numerous modifications. Through massive loss and numerous gene transfers into the nuclear genome, the autonomous bacterium eventually evolved into the organelle we know today. As a result of changes taking place independently in different evolutionary lineages, we observe a great diversity of mitochondrial genomes with respect to structure and gene content. In most cases, mitochondrial DNA has a circular shape, but linear molecules of mitochondrial DNA are also observed in some eukaryotes. In extreme cases, such as in reduced mitochondrial-derived organelles, the genome has been completely lost. In this article, we discuss the diversity of mitochondrial genome structures within the largest groups of Eukarya.Powstanie mitochondriów było jednym z najważniejszych wydarzeń w historii życia na Ziemi. Wchłonięta komórka bakteryjna, przekształcona następnie w mitochondrium zachowała swój genom, który uległ następnie licznym modyfikacjom. Na skutek masowej utraty i licznych transferów genów do genomu jądrowego autonomiczna bakteria uległa ostatecznie przekształceniu w organellum, które znamy dzisiaj. W efekcie zmian zachodzących niezależnie w różnych liniach ewolucyjnych obserwujemy bardzo dużą różnorodność genomów mitochondrialnych na poziomie struktury jak i pod względem zawartości genów. W większości przypadków mitochondrialny DNA zachował kolisty kształt, nie jest to jednak jedyna jego obserwowana forma - w mitochondriach niektórych eukariontów obserwujemy cząsteczki liniowe, a w skrajnych przypadkach, w zredukowanych organellach pochodzenia mitochondrialnego, genom został całkowicie utracony. W niniejszym artykule omawiamy różnorodność struktur genomów mitochondrialnych w obrębie największych grup Eukarya.